ريز مغذي ها و ويتامين ها و املاح براي كودكان

تغذيه، کودک، نوزاد، ريزمغزي ها، ويتامين، املاح

منابع غذايي روي

سازمان بهداشت جهاني و سازمان خواربار و كشاورزي ميزان نياز روزانه روي هر فرد 5/5 گرم اعلام كرده است. اكنون ببينيم روي در كجاها يافت مي شود: « روي » در تمام مواد غذايي حيواني و گياهي كه منبع خوب پروتئين هستند، وجود دارد.

منابع غني روي عبارتند از:

صدف، جگر و انواع گوشتها به ويژه گوشت قرمز ( گوشت مرغ و ماهي هم حاوي روي هستند، اما ميزان روي در گوشت قرمز بيشتر است) و تخم مرغ، حبوباتي مانند لوبيا و عدس، غلات سبوس دار، شير و مواد لبني و انواع مغزها نظير بادام زميني، گردو، بادام و فندق نيز حاوي عنصر روي هستند، اما به طور كلي قابليت جذب روي از منابع حيواني بيشتر از منابع گياهي است. گفته مي شود قابليت جذب روي از گوشت چهار برابر غلات است. ميزان جذب روي بسته به وضعيت روي فرد از 15 تا 40 درصد متفاوت است.

عوامل كاهش و افزايش دهنده جذب روي

مس و كادميوم رقيب اصلي جذب روي به حساب مي آيند ولو اين كه اثر خود روي را دارند، دريافت بالاي آهن و كلسيم جذب روي را كاهش مي دهد. جذب روي ممكن است توسط گلوكز، لاكتوز و يا پروتئين سويا كه به تنهايي و يا همراه با گوشت منصرف شود، افزايش يابد.
روي موجود در شير مادر مانند آهن در مقايسه با شير گاو از قابليت جذب بالاتري برخوردار است و اين هم شايد خبر خوشي باشد براي مادراني كه فرزندشان شير آن ها را مي خورد!

مصرف آهن در كودكان

مقدار مورد نياز آهن:

نقش آهن در افزايش ضريب هوشي در كودكان نقش اين مكمل را برجسته تر ساخته است.
آهن يك مكمل ضروري مي باشد كه مقدار آن در بعضي رژيم هاي غذايي ناچيز است.
ميزان مورد نياز آهن در خانم هاي 15-11 سال 15 ميلي گرم، در خانم هاي باردار 30 ميلي گرم و در بزرگسالان با سن بيشتر از 50 سال 10 ميلي گرم در روز مي باشد.
در دوراني كه كودكان به سرعت رشد مي كنند ( زير 5 سال ) بايستي حداقل روزانه 10 ميلي گرم آهن مصرف كنند.
فرآورده هاي حاوي آهن داراي آهن يا تركيبي از آهن و ويتامين ها مي باشند.
فرآورده هايي كه براي خانم هاي باردار مورد استفاده قرار مي گيرند داراي آهن و اسيد فوليك مي باشند.
جهت جلوگيري از مسموميت بايستي به نكات زير توجه نمود:
فرآورده هاي حاوي آهن مي توانند باعث جراحات جدي يا مرگ در كودكاني كه به صورت تصادفي آهن مصرف كرده اند شود.
بسته بندي هايي كه كودكان قادر به باز كردن آن مي باشند بايستي بعد از هر بار مصرف كاملا بسته شوند.
فرآورده هاي حاوي آهن، بايستي دور از دسترس كودكان نگه داشته شوند.

علائم مسموميت آهن:

كودكاني كه با مصرف آهن دچار مسموميت مي شوند مشكلات فوري يا تأخيري پيدا مي كنند.
اولين علامت مسموميت آهن درد معده مي باشد كه گاهاً منجر به بروز زخم در قسمت هاي فوقاني دستگاه گوارش مي شود و همراه با تهوع و استفراغ مي باشد.

مكمل ويتامين ها و املاح:

پس از 2 سالگي كودكاني كه غذاهاي متنوعي از تمام گروه هاي غذايي هرم مصرف مي كنند، بدون نياز به مصرف مكمل مي توانند نيازهاي تغذيه اي خود را تأمين كنند. زيرا غذاهاي مختلف علاوه بر ويتامين و املاح ساير مواد مغذي را نيز براي بدن تأمين مي كنند كه اين روش، بهرتين راه تأمين نيازهاي غذايي است.

بعضي از منابع كلسيم

ماست
شير
پنير
كنسرو ماهي
پودينگ تهيه شده با شير
سوپ شير
سبزيجات برگ سبز تيره مانند اسفناج

بعضي منابع آهن

گوشت هاي بدون چربي ( بخصوص گاو ) - جگر - دل و قلوه
ماهي ساردين
اسفناج
لوبياي خشك پخته شده و عدس

بچه ها را با ويتامين، از چرخه بد غذايي خارج كنيد.

كودكان بايد مواد معدني و ويتامين هاي مورد نياز خود را با تغذيه اي كه از مواد طبيعي دارند به دست بياورند و از آن جمله مي توان به مواد غذايي چون: شير و ساير لبنيات، ميوه و سبزيجات سبز، مواد پروتئيني مانند مرغ، ماهي، گوشت و تخم مرغ و نان و غلات اشاره كرد. اما سؤال اساسي اين است كه چه كودكاني به مكمل هاي ويتاميني نياز دارند، كودكاني كه به صورت معمول غذاهاي سالم و تازه مصرف نمي كنند، كودكان ايرادگير كه به اندازه كافي غذا نمي خورند، كودكاني كه به بيماري هاي مزمن از قبيل آسم يا بيماري هاي گوارشي مبتلا هستند. به ويژه اگر در حال درمان باشند.
كودكان فعالي كه به ورزش هاي فيزيكي سخت مشغول هستند، بايد از مكمل هاي غذايي استفاده كنند. همچنين مصرف اين مكمل ها براي كودكاني كه به ميزان زياد fast food مي خورند، كودكاني كه گياه خوار هستند و رژيم هاي بدون لبنيات يا رژيم هاي غذايي ديگر دارند و كودكاني كه از نوشيدني هاي كربوناتي كه موجب كاهش ويتامين و دفع مواد معدني بدن مي شود، استفاده مي كنند، توصيه مي شود.

ويتامين و مواد معدني مفيد براي كودكان

ويتامين A ، موجب رشد و ساختن بافت ها، استخوان، پوست سالم، چشم و سيستم ايمني مي شود. بهترين منابع ويتامين A شامل شير، پنير، تخم مرغ و سبزيجات زرد و نارنجي مانند هويج، كدو و سيب زميني شيرين است.
ويتامين هاي خانواده B نيز به سوخت و ساز، توليد انرژي و سلامت سيستم عصبي و چرخشي كمك مي كنند. منابع خوب اين ويتامين ها گوشت، مرغ، ماهي، تخم مرغ، شير، آجيل، پنير، لوبيا و سويا است.
ويتامين C، سلامت ماهيچه ها، بافت هاي متصل و پوست را تقويت مي كند. مركبات، توت فرنگي، كيوي، گوجه فرنگي و سبزيجات سبز مانند كلم بروكلي از جمله منابع سرشار از ويتامين C هستند.
ويتامين D نيز به رشد استخوانها و دندانها و همچنين جذب كلسيم كمك مي كند.
منابع اين ويتامين شير، پنير و ماست، زرده تخم مرغ و روغن ماهي است.
كلسيم به رشد كودكان و ساخت استخوان هاي قوي كمك مي كند. منابع آن شير، پنير، ماست، سويا و آب پرتقال هاي غني شده است.
آهن ماهيچه را مي سازد و براي سلول هاي خوني بسيار ضروري است. كمبود آهن در دوران بزرگسالي به ويژه در دختران بسيار زياد است. منابع سرشار آهن، گوشت قرمز، بوقلمون، اسفناج، حبوبات و آلوبخارا هستند.

نكات مهم در دادن ويتامين به كودك

ويتامين ها را دور از دسترس كودكان قرار دهيد تا آنها را مثل شكلات نخورند.
همچنين از مصرف بيش از اندازه مكمل ها خودداري كنيد، چرا كه موجب مسموميت مي شود. اگر فرزند شما از داروي خاصي استفاده مي كند، ابتدا از پزشك درباره تداخل داروها با ويتامين ها و مواد معدني بپرسيد تا با مشكل روبه رو نشويد. در ضمن توجه كنيد كه حتماً مكمل ها را از داروخانه تهيه كرده و از مكمل هايي استفاده كنيد كه داراي برچسب تأييد به وزارت بهداشت است.
منبع مقاله :
قاسم زاده، محمد جواد؛ (1389)، تغذيه کودکان، قم: انتشارات شميم قلم، چاپ دوم